چکیده:
مفهوم «توسعه» که در ادبیات رایج، فرایند پیشرفت جوامع ذیل آن توصیف می‌شود، برساخته‌ای است که در پارادایم گفتمان مدرن معنادار و صورت‌بندی گردیده است. مفاهیم و نظریه‌هایی که در یک محیط شکل می‌گیرد و پرورش می‌یابد، ناظر به واقعیت‌های همان محیط است و به آسانی قابل تعمیم به محیط‌های دیگر نخواهد بود. مفهوم توسعه نیز به دلیل ریشه‌های فرهنگی و دلالت‌های ارزشی مادیگرایانه‌ای که در آن اشراب گردیده، ظرفیت این را ندارد که سیر و حرکت تکاملی جوامع اسلامی را به درستی تبیین نماید. به همین دلیل، بایستی از ترم‌ها و نظریه‌هایی جهت تحلیل واقعیت‌های جهان اسلام بهره گرفت که ریشه در میراث فکری و فرهنگی اسلامی داشته و اشباع شده باشد. تحقق چنین هدفی مستلزم آن است که حوزۀ معنایی واژگان ناظر به سیر تکاملی حیات انسانی، بر اساس مبانی و مفروضات اسلامی که نگاه همه جانبه و فراگیر نسبت به حیات انسان دارد، از نوبازسازی گردد و ابعاد و ویژگی‌های اساسی آن‌ها مشخص شود؛ هدفی که این پژوهش تلاش می‌کند در راستای آن گام بردارد، مفهوم‌سازی پیشرفت بر اساس اندیشه‌های شهید مطهری با استفاده از روش تحلیلی-استنباطی است.
واژگان کلیدی: اسلام، انسان، پیشرفت، توسعه، شهید مطهری
پرسش و پاسخ: