بنیادهای «جهان‌میهنی» در اندیشه اسلامی از دیدگاه استاد مطهری

حجت الاسلام سیدمحمد هادی مقدسی

چکیده:

جهان‌وطنی (Cosmopolitanism) یکی از موضوعات مهم در اندیشه سیاسی مغرب‌زمین در سه دوره کلاسیک، مدرن و معاصر است، و امروزه به‌عنوان یکی از رویکردهای جهانی‌شدن (Globalization)، طرفداران جدی دارد. برخلاف جهانی‌شدن، آرمان اندیشه جهان‌وطنی، پردازش الگوهای اخلاقی جهان‌شمول و یا تأسیس نهادهای سیاسی جهانی به‌منظور ایجاد یک حکومت جهانی است. هرچند جهانی‌شدن از موضوعات جدیدی است که در دهه 1990 و پس از شهادت آیت‌الله مطهری بسیار مورد بررسی قرار گرفت، و ازاین‌رو در آثار ایشان اشاره مستقیم به آن وجود ندارد، اما اندیشه ایشان ظرفیت مناسبی برای پردازش یک نظریه در باب جهان‌وطنی دارد. در دیدگاه آیت‌الله مطهری، چون جوامع انسانی ماده‌ای واحد دارند، از صورتی واحد نیز می‌توانند برخوردار گردند، و ازاین‌رو، ایجاد «جامعه وُحدانی انسانی» امکان‌پذیر است. این مقاله با استفاده از روش توصیف و تحلیل محتوا، بنیادهای جهان‌وطنی را از دیدگاه آیت‌الله مطهری تبیین می‌نماید، و با پیشنهاد مطالعه درباره آثار و پیامدهای جهان‌وطنی از منظر ایشان، زمینه طرح یک نظریه در باب جهان‌وطنی بر اساس آرای آیت‌الله مطهری را فراهم می‌نماید.

کلیدواژه­ها:

جهان‌وطنی، جهانی‌شدن، حکومت جهانی واحد، جامعه ایده‌آل، جامعه وُحدانی انسانی.

پرسش و پاسخ: